حمایت از کسب و کارهای کوچك راز توسعه كشورهاست اين مهم آنقدر آشكار است كه چند سالي است در نگاه مسولان ما تبديل به شعاري انتخاباتي و يا موجي شده تا از كنار آن نظرها را به خود جلب كنند. بانك هاي قرض الحسنه در كشور بدون ادعا و شعار آمدند تا بنگاه هاي كوچك و متوسط را در گردش مالي ياري رساندند و چرخ دنده هاي زنگ زنده كارگاه ها و كارخانه ها را صيقل داده و از نو روح و جان تازه به آن بدمند. آري بانك هاي قرض الحسنه بارقه اميدي براي آنهايي است كه به دنبال كارآفريني و نوآفريني هستند.
خبرطلایی :در این میان بود که اشتغال رشد یافت و با کمترین اعتبار مشاغلي متولد شد و سفره خانوارها رنگين شد، در حاليکه با ارقام ميلياردي در صنايع مادر براي انگشت شماري از افراد شغل ايجاد مي شد، مشاغل کوچك با كمترين بودجه چراغ توليدي خود را روشن كرده و با اميد و سرعتي مناسب مسير توسعه را طي كردند، اين دست هاي توليد كننده كم كم يكصدا و درنهايت سمفوني توليد را به گوش مي رساند؛ آنچه اكران مي شود نمايشي از اميد به زندگي است در نبض توليد كه ضرباني شنيدني دارد. كارگران و صنعتگران با انديشه اي پويا همت كرده اند تا در گردش چرخ دنده هاي كوچك و بزرگ اقتصاد سهيم شوند. در اين تجلي ملي كيفيت و نحوه حمايت مالي قرض الحسنه از توليد را درگفت وگوبا علي فاضلي عضوهيئت رئيسه اتاق اصناف تهران بررسي كرديم و در رابطه با ۶۵۰ هزار واحد توليدي كوچك در كشور و نقش آنها در رشد توليد گپ زديم…

برای شروع از الزامات حمایتی که باید از کسب و کارها و توليدي ها براي رشد و رونق توليد صورت پذيرد، صحبت کنيد.

یک دهه است که حفظ و حراست از بنگاه‌های تولیدی مطرح مي شود و اين را مي توان در سخنان رهبري آشکارا ديد، که به صورت مكرر هم بيان شده است. امسال نيز براي عبور از كيد دشمن درعرصه اقتصادي با عنوان رونق توليد نامگذاري شده است، يعني هيچ رويكردي جز حمايت از توليد را نبايد در دستور كار قرار دهيم .
یکی از مولفه‌های اصلی حمايت از توليد پرداخت تسهيلات ارزان به توليد است. البته مراجع قانوني نيز بايد به ميدان بيايند، چراکه دولت به تنهايي نمي تواند کمک حال واحدهاي توليدي باشد.
لازم است قوانین در جهت حمایت ازتولید تدوین و تصويب شود، چرا که در اين عرصه کمبودهاي زيادي احساس مي‌شود. موضوع تسهيلات و رفع موانع حوزه کسب و کار نيز از اقدامات حمايتي ديگري است كه بايد دولت در جهت رشد توليد در دستور كار قرار دهد.
تسهیلات نظام پولی و بانکی کشورنیز بايد به توليد تخصيص يابد، اين در حالي است که تاکنون بهره بانكي كمر توليد را شكسته است. البته بايد يادآور شد كه برخي از بانك هاي قرض الحسنه در خدمت توليد هستند، اما به حدي نيست كه براي اقتصاد امروز ايران كفايت كند.

کسب و کارهای کوچک چه میزان از رشد تولید را محقق خواهند كرد و حمایت از آنها چقدر در تحقق اين مهم تاثيرگذار است؟

حمایت از تولید به طور واقعی شامل تمام فعالان اقتصادی و بنگاه هاي کوچک تا بزرگ است؛ به عبارتي ديگر از کارگاهي کوچك در حاشيه شهر و يا كارخانه اي بزرگ با ده ها خط توليد، همه و همه در رشد اقتصاد سهيم هستند. در عين حال كه نبايد واحدهاي توليدي بزرگ را از نظر دور داشت، اما نبايد كسب و كارهاي كوچك را هم فراموش كرد. با نگاهي گذرا به كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه در مي يابيم كه عامل رشد اين كشورها بنگاه هاي كوچك و متوسط بوده اند. دركشورما حدود ۶۵۰هزار واحد توليدي وجود دارد، تا قبل از تاسيس بانك هاي قرض الحسنه، تسهيلاتي كه به اين واحدها تعلق مي گرفت نامطلوب و بدون در نظر گرفتن شرايط بازار بود؛ به عبارتي ديگر كسب و كار كوچك با توان رقابتي كم در بازار توليد مجبور بود، وامي را دريافت كند كه بانك با سود بالا بازپرداخت آن را محاسبه و خود اين وام مشكلات واحد توليدي را بيشتر مي كرد.
به عنوان کسی که در ۴۰ سال گذشته در کسوت های مختلف حوزه اصناف حضور داشته و حدود ۲۵ سال مسئولیت اصناف تولیدي را برعهده داشته ام، مي گويم که كمترين تسهيلات به توليدي هاي كوچك اختصاص يافته است و آنهايي كه توانستند در شرايط سخت از وام بانكي بهره مند شوند، دچار مشكلات جديدي شدند؛ در واقع بنگاه هاي كوچك و متوسط از تسهيلات پولي و بانكي جا مانده اند و هرجا هم كه حمايتي بود، دست بلند كارخانه ها به آن مي رسيد.
تا اینکه بانک های قرض الحسنه شکل گرفتند و کم كم جایگاه كسب و كارهای كوچك در رشد اقتصادي مود توجه قرار گرفت و آنهايي كه تا قبل ازتاسيس بانك هاي قرض الحسنه هيچ حمايت مالي نداشتند، با دريافت وام هاي قرض الحسنه ياري و كمكي به هنگام را دريافت كردند، در واقع وام قرض الحسنه شرايطي را به وجود آورد كه كسب و كارهاي كوچك آسيب ديده ترميم شوند؛ چرا كه تا قبل از آن سود بالاي تسهيلات بانكي بسياري از كارگاه ها را به تعطيلي كشاند و برخي از صاحبان بنگاه هاي كوچك نيز سرمايه¬هاي خود را به سمت كارهاي غير مولد و دلالي سوق دادند.
لازم است دولت و همه دستگاه ها کمک کنند تا یکی از شاخص های اقتصاد مقاومتی كه نگاه به درون و ايجاد پشتوانه براي واحدهاي توليدي كوچك است، محقق شود. بانك قرض الحسنه اين مهم را فراهم مي كند تا توليد كننده سرمايه در گردش خود را با تسهيلات ارزان تامين كند تا چرخه توليد برايشان گران تمام نشود. بايد توجه كرد در شرايط فعلي اقتصاد، توليد كنندگان براي تامين مواد اوليه و تعمير و نگهداري و يا نوسازي تجهيزات نياز به اعتبار دارند و اين جز با ارائه تسهيلات ارزان و حمايت همه جانبه ميسر نخواهد بود؛ اميدوارم اين حمايت ها امسال رخ دهد، تا بنگاه هاي توليدي در شرايط مطلوبي تثبيت شوند.

حمایت از کسب و کارهای کوچک موجب چه میزان رشد در تولید ملي خواهد شد؟ تصوير قابل توصيف از افزايش توليد با رونق كار بنگاه هاي كوچك و متوسط را تشريح كنيد.

اصناف در برخی از عرصه ها بیش از صنایع، قادربه توسعه وایجاد رونق درتوليد هستند، به عنوان مثال صنايع پوشاک، چرم، چوب وبسته بندي هرکدام پتانسيل بالايي درتوسعه اقتصادي دارند؛ البته تا زمانيکه از اين واحدها حمايت هاي جدي صورت نگيرد، اتفاقي نخواهد افتاد. ايجاد شهرک هاي صادراتي نيزگامي مهمي درتوليدمحصولات با كيفيت است كه نبايد از آن غفلت كرد. بر اساس قانون، شهرداري هاي سراسر كشور موظف به ايجاد چنين شهرك هايي هستند تا حمايت لازم را از اصناف داشته باشند.
بی‌تردید اصناف و بنگاه های کوچک و زودبازده برای ايفاي نقش در اقتصاد نياز دارند تا شرايط فعلي آنها تثبيت شود و پس از آن با حمايت ها و برنامه ريزي هاي جدي نقش خود را در تحقق رونق توليد به درستي ايفا نمايند.
بنابراین در شرایط موجود تثبیت شرایط کسب و کارهاي کوچک بايد اولويت باشد تا از تعطيلي و تعديل نيروي كار آنها جلوگيري به عمل آيد، پس از آن بايد براي رشد آنها حمايت هاي لازم را اعمال نمود، تا علاوه برافزايش اشتغال كيفيت توليد نيز ارتقا يابد، در اين شرايط است كه مسير رونق توليد شكل خواهد گرفت. همچنين ايجاد زبان مشترك براي بنگاه‌هاي كوچك كه امكان حضور در بازارهاي بين المللي را ندارند، فرصت صادرات و داشتن مشتريان خارجي را نيز به دنبال خواهد داشت.

در حال حاضر بنگاه های کوچک و متوسط در قالب ۶۵۰ هزار واحد صنفی در کشور فعال هستند، چه سهمی از تولید کشور را برعهده دارند؟

بطور کلی حدود ۱۸ درصد تولید ناخالص ملی را بنگاه های کوچک به خود اختصاص داده اند و اين نشان دهنده نقش موثرآنها در توليد است در حاليکه اين نقش مي توانند موثر و پررنگ تر باشد.تنها كافي است مشكلات و موانع از پيش پاي توليدي ها برداشته شود و يا منابع مالي ارزان در اختيار آنها قرار گيرد تا تعميرات لازم را انجام دهند و يا بتوانند به توان توليدي خود بيفزايند كه اين مهم با تخصيص اعتبار قرض الحسنه هموار خواهد شد.

با توجه به حجم اندک منابع قرض الحسنه برای حمایت از تولیدکنندگان خرد، چه راهکارهایي را براي افزايش اين سهم از اعتبارات داريد؟

پیشنهاد برای افزایش حمایت از بنگاه هاي کوچک و متوسط سال گذشته از طرف اتاق اصناف به مسئولان ارائه شده و فکر نمي‌کنم هيچ مسئولي در كشور باشد كه نسبت به اهميت فعاليت واحدهاي توليدي آگاهي نداشته باشد، براي حمايت از واحدهاي توليدي در كنار ارائه تسهيلات ارزان مي توان از مشوق‌هاي مالياتي و بيمه‌اي استفاده نمود. اين در حالي است كه نه تنها اين مشوق‌ها در قاب توليد به كار گرفته نمي شود، بلكه در بسياري از موارد زنجيري هم به دست و پاي توليد مي شود. در حاليكه با وام قرض الحسنه مي توان توليدكننده را تشويق و آن را دلگرم كرد، كافي است دولت منابع بيشتري به قرض الحسنه ها اختصاص دهد تا از اين طريق بتوان ميزان وام و تعداد آن را افزايش داد، تا از اين طريق سرمايه ها را در مسيري مناسب به چرخه اقتصاد بازگرداند و با توجه به رشد اقتصادي صورت گرفته، منابع اصلي مجدد در خدمت توليد خواهد بود.

آیا وقتی دولت در چهار سال قبل قانون رفع موانع تولید را تهیه و تصويب کرد، از شما به عنوان نمايندگان اصناف راهکار و مشاوره دريافت کرد؟

در سال های اخیر برای تدوین قانون برنامه ششم توسعه به صورت نمايشي از اظهار نظر اتاق هاي بازرگاني و اتاق اصناف استفاده شده است، اما اين همفکري ها به صورت جدي و موثر در قانون نويسي وجود نداشته است؛ به عبارتي در جلسات مشترک حضور نمايندگان اصناف و فعالان اقتصادي به شکل سمبليک بوده است و فعالان اقتصادي در تدوين برنامه ها و سياست گذاري ها نقش بسيار كمرنگ و بي رنگي داشته اند. اين همان شكافي است كه در اقتصاد ايران وجود دارد.
بارها نیزتاکید کرده ایم که در چند موضوع مهم استراتژی مشخص نداريم از جمله آن حوزه بنگاه هاي کوچك است كه براي بهره برداري از ظرفيت آنها استراتژي مشخصي وجود ندارد؛ همانطور كه در استفاده از اقتصاد غير دولتي استراتژي موثري وجود ندارد.
در ابتدای انقلاب نسبت بنگاه های تولیدی به بنگاه هاي توزيعي ۴۲ به ۵۸ واحد بود در حالي که هم اکنون بنگاههاي توليدي ۲۱ درصد و بنگاه هاي توزيعي ۷۹ درصد هستند و صاحبان سرمايه اکثر سرمايه هاي خود را به سمت سوداگري سوق داده اند، که نتيجه آن دلالي و واسطه گري غيرمولد بوده است؛ اين ايرادي است كه در عرصه بنگاههاي كوچك و متوسط وجود دارد و اگر حمايت‌هاي لازم از بنگاه‌هاي توليدي صورت نگيرد چشم‌انداز مثبتي در عرصه توليد وجود نخواهد داشت.
در این میان با توجه به اینکه در جنگ نابرابر و تحریم هستيم، اما همان طور که در هشت سال دفاع مقدس نشان داديم که مي توانيم مقاومت کنيم و در بدترين شرايط در دهه ۶۰ با دست پر از ميدان بيرون آمديم؛ آيا امروز ضعيف تر از دهه شصت هستيم؟يا دشمن قوي تر است؟ من فكر مي كنم متاسفانه آن اراده اي كه رهبري اشاره مي‌فرمايند درميان مديران دستگاه ها مشاهده نمي شود. مزيت هايي كه در كشور وجود دارد، بسيار براي پيشرفت كشور كارساز مي تواند، باشد. من تنها راه خروج از وضعيت كنوني اقتصاد را حمايت از بنگاه هاي كوچك و متوسط كشور مي دانم، يقيناً ما واحدهاي صنفي ضمن آنكه گلايه داريم و حرف خود را ميزنيم، اما يقيناً ميدان را خالي نمي كنيم.

حرف آخر:
تولید در خدمت جامعه و دولت برخاسته از جامعه است و لازم است دولت در خدمت تولید، تصمیم سازی هاي موثر و مفيد داشته باشد. اينکه در شرايط فعلي بازار،منابع قرض الحسنه دست توليدکننده داخل را براي رونق کالاي ايراني بگيرند، عالي است اما کافي نيست و مستلزم عزم جدي مسولان است تا با درك حساسيت هاي اشتغال و توليد اعتبارات مالي بانك ها و رديف هاي حمايتي از توليد را در شكل وام هاي قرض الحسنه افزايش دهند؛ تا از اين طريق با حمايت از بانكداري اسلامي و بانك هاي قرض الحسنه توليد ملي و واحد هاي توليدي به شكل مطلوب و حسنه اي رشد كرده و توسعه روزافزون ايران اسلامي محقق شود. در اين مسير كاهش هزينه تمام شده محصولات، سير نزولي تورم و صعود بازار به سوي رونق دور از انتظار نخواهد بود.

‌ اکرم سادات حسینی