یادداشت/حمید اندرز چمنی اختصاصی گیل رخ
تخلف… برخی تخلف و فساد در سازمانها و نهاد ها و ادارات را با هم یکی می دانند و به جای یکدیگر به کار می برند در حالی که این دو مفهوم متفاوتند. فساد : حالتی است در نظام کاری که اکثرا درسایه تخلفات مکرر و مستمر مدیران و کارکنان بوجود می آید و آن را از کارایی مطلوب و اثر بخش مورد انتظار باز می دارد ، بنابراین تخلفات در هر سازمان علت و فساد معلول آن ، البته هر تخلفی باعث فساد نمیشود بلکه باید ویژگی های خاصی داشته باشد که مهمترین آنها مکرر بودن ، استمرار داشتن ،نهادینه بودن و تاثیر نسبتا” زیاد داشتن در سطوح مختلف سازمانی است. فساد در سطوح مختلف مدیریتی ، با رده های مختلف کاری کارمندی رابطه قوی دارد زیرا فساد در رده های بالای سازمان و مدیران عالی نیاز به کمک و هماهنگی رده های میانی و عملیاتی نظام اداری و سازمانی دارد که این امر ویژگی نهادِینه بودن فساد در سازمان و ادارات را گسترش می دهد.
■ مهمترین علل پیدایش و بروز فساد و تخلفات سازمانی ● فقدان نظام کارآمد کنترل و نظارت در سازمانها : عده ای کنترل و نظارت را چیزی شبیه به بررسی کارت حضور و غیاب ، سرکشی به افراد ، رسیدگی به فرمهای کاری، اسناد و … می دانند . هر چند که این موارد در عرف نشان از کنترل و نظارت دارد اما یک امر جامع و باثباتی نیست چرا که در میان مدیران و کارکنان ، هستند کسانی که مثلاً کارت حضور و غیاب خود را پانچ نمی کنند مثل رانندگان مقامات ، رجال و سازمانهاووووو.
● ضعف در اعتقادات و بنیانهای مذهبی کارکنان سازمانها : وجود ضعف اعتقادی در افراد باعث میشود که حجابهای دوری و پرهیز از تخلف و گناه برداشته شده و فرد دست به اعمال و یا افعالی بزند که موجب تخلف گردد . عده ای به عنوان مثال برای تخلف و رفتار خود به اصطلاح ” کلاه شرعی ” درست می کنند و از زیر بار مسئولیت و بویژه عواقب اخروی امر خود را مبرا می سازند .
● مشکلات اقتصادی و معیشتی کارکنان سازمانها : ” زندگی خرج دارد ” این عبارتی است که بعضی ها آنرا دستاویز و توجیه تخلف خود می دانند . ” آبراهام مازلو ” ، یکی از دانشمندان علوم رفتاری و مدیریتی برای انسان پنج نیاز را مطرح کرده که هر کدام به زعم ایشان ، در صورت انجام شدن باعث ارتقاء به سطح نیاز بعدی می شود . وی معتقد است که مهم ترین نیز بشری نیازهای فیزیولوژیک یا نیازبه آب ، هوا ، تغذیه و خوراک است که به آن نیازهای زیستی میگوییم. بنا بر این فقر در معیشت میتواند فساد انگیز باشد. در شرع مقدس اسلام هم تاکید بسیاری بر مسایل اقتصادی فرد و جامعه شده و معروف است که شکم گرسنه دین و ایمان ندارد ( من لا معاش له ، لا معاد له ) . صرف نظر از اینکه موارد فوق در میان جوامع و شرایط مختلف ممکن است کاربرد ضعیف یا قوی داشته باشد ، اما خود حاکی از اهمیت موضوع می باشد . چرا که الزامات زندگی امروزی باعث می شود تا افراد ضعیف تر زودتر از دیگران از میدان بدر شوند . در وضعیتی که زندگی کارمندی و اشتغال و نظام ناهماهنگ پرداخت ووووو که ملعبه و سازکار مدیریتی عده ای پوپو لیست فراگرفته و باعث سرخ نگه داشتن صورت با سیلی توسط قشر آسیب پذیر در سطوح مختلف اشتغال است خیلی هم دور از انتظار نیست که تخلفات در میان سازمانها و ادارات سیر صعودی در بروز و ظهور داشته باشند . باکمی ملاحظه خواهیم دید کارکنان ادارات و سازمانهاونهادها ووو در زمره مظلومترین اقشار جامعه هستند و یک مورد برای اثبات این ادعا آن است که قبل از دریافت حقوق و مزایای خود ، مالیات آنها کسر می شود در صورتی که تجار و تولید کنندگان و … بعد از کسب درآمد ، مالیات به آنها تعلق می گیرد آن هم آیا بدهند یا ندهند !؟! در دهه های اوایل انقلاب اسلامی بحث رشوه ، و زیر میزی ، هدیه وووو … آنقدر زشت و مذموم بود که حساب ندارد اما متاسفانه در سالهای اخیر شاهدیم که این قبیل امور قبح خود را تا حد بسیاری از دست داده است . تا حدی که بسیاری از متهمین و مجرمین دستگیر شده در محاکم قضایی ابایی در طرح آن به گستاخی ندارند . اصلا برای آنان مهم نیست که گرفتن رشوه ، و یا وجوهی تحت عنوان کارچاق کنی ، تسریع در کار ، پول چای و … بشدت مذموم و مطرود است… اما باید توجه داشته باشیم که در سطوح دیگر اغلب این اقدامات در بده بستانها ی کاری و مراودات اجتماعی ، اداری و سازمانی عمدتا در اثر فشارهای اقتصادی موجود که بر دوش کارکنان سنگینی بسیاری دارد ، رفته رفته قبح خود را از دست داده و امری عادی تلقی می شود و اگر کسی بشنود که در فلان سازمان یا اداره کار فردی با سهولت و خوبی و خوشی انجام شده شاید باعث تعجب شود یا شما ملاحظه بفرمایید که مثلاً حق تاهل و حق اولاد کارکنان واقعا رقم بسیار ناچیزی است و بسیار هم مضحک ، واقعا با این مبلغ تخصیص داده شده میتوان به یکی از نیاز های امروزه روز نهاد خانواده که مهمترین نهاد اجتماعی است پرداخت ، بنظر نگارنده اگر بخواهیم به واژه گان مترادف توهین و اهانت فکر کنیم بهترین مصداق به ساحت مقدس خانواده و اعضای ان همین است این در حالیست که مقام معظم رهبری هماره درمنشور ابلاغی خویش در سیاستهای خانواده به صراحت زوایای پنهانی این مهم را تاکید و تذکر و درخواست داشتند …. ( این بررسی ادامه دارد)
گیل زخ